سازمان ملل متحد

سازمان ملل متحد United Nations یا به اختصار سازمان ملل UN، یک سازمان بین‌المللی است که در سال 1945 تأسیس شد. هدف اصلی این سازمان، حفظ صلح و امنیت بین‌المللی، ترویج همکاری‌های بین‌المللی در زمینه‌های مختلف و تحقق توسعه پایدار در سطح جهانی است.

سازمان ملل دارای 193 کشور عضو است و دفتر کلی آن در نیویورک قرار دارد. سازمان ملل به وسیله یک مجمع عمومی که تمام کشورهای عضو در آن نماینده دارند، اداره می‌شود. عمده اختیارات سازمان ملل عبارتند از:

1. حل صلح: پیشگیری و حل منازعات و بحران‌های بین‌المللی به منظور حفظ صلح و امنیت جهانی.
2. کمک‌های انسانی: ارائه کمک‌های انسانی به کشورها و مناطقی که با بحران‌های انسانی و طبیعی مواجه هستند.
3. توسعه پایدار: ترویج توسعه پایدار اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی در سطح جهانی.
4. حقوق بشر: ترویج و حمایت از حقوق بشر و اصول عدالت در سطح بین‌المللی.
5. توسعه اقتصادی: ترویج همکاری‌های اقتصادی و تجاری بین کشورها.
6. امور مهاجرت: مدیریت و کمک به مهاجران و پناهندگان در سراسر جهان.
7. بهداشت عمومی: ترویج بهداشت عمومی و مبارزه با بیماری‌ها و اپیدمی‌ها.
8. حفاظت از محیط زیست: ترویج حفاظت از محیط زیست و مقابله با تغییرات آب‌وهوایی و مشکلات محیطی.

سازمان ملل با برخورداری از حضور کشورهای مختلف با تنوع فرهنگی و اقتصادی، سعی در حل مشکلات بین‌المللی دارد و به عنوان یکی از مهمترین نهادهای بین‌المللی در جهان مشغول به فعالیت است.

در سازمان ملل متحد، کشورهایی که عضو هستند، حق شرکت در تصمیم‌گیری‌های این سازمان را دارند. تصمیم‌گیری‌ها در سازمان ملل به صورت دموکراتیک و بر اساس اصول همکاری بین‌المللی انجام می‌شود. دو نهاد اصلی در سازمان ملل نقش تصمیم‌گیری دارند:

• مجمع عمومی General Assemblyمجمع عمومی شامل نمایندگان کشورهای عضو است و همگی اعضا دارای حق رأی هستند. هر کشور یک نماینده دارد و مسائل مهم بین‌المللی، اقتصادی، اجتماعی، و سیاسی در این نهاد بحث و بررسی می‌شوند. تصمیمات مجمع عمومی بر اساس اکثریت آراء اعضا به‌طور کلی اجرا می‌شوند.
• شورای امنیت (Security Council): شورای امنیت از 15 عضو تشکیل شده است، که از این تعداد 5 کشور (ایالات متحده، روسیه، چین، فرانسه و بریتانیا) به‌عنوان کشورهای دائمی با حق وتوصیف رأی (“وتو”) هستند و 10 عضو دیگر به‌طور انتخابی برای دوره‌های معین عضو شورا می‌شوند. برخی از تصمیمات مهم امنیتی و سیاسی در سطح جهانی در این نهاد به‌طور مستقیم گرفته می‌شود. همچنین، تصمیم‌گیری‌های امنیتی شورای امنیت می‌تواند با وتو یکی از کشورهای دائمی توقف شود.

به علاوه، سایر نهادها و سازمان‌های تخصصی سازمان ملل نیز نقش‌های مهمی در تصمیم‌گیری‌ها دارند اما قدرت تصمیم‌گیری‌های اصلی در دست مجمع عمومی و شورای امنیت است.

چگونگی به وجود امدن سازمان ملل:

سازمان ملل متحد United Nationsدر پی پایان جنگ جهانی دوم و در روز 24 اکتبر 1945 تأسیس شد. هدف اصلی از تشکیل این سازمان، حفظ صلح و امنیت جهانی و جلوگیری از وقوع جنگ‌های بزرگ دیگر بود. بنیان‌گذاری سازمان ملل متحد به‌صورت رسمی با قبول و تصویب “نامه‌ی چارت کهنه Charter of the United Nationsانجام شد.

“نامه‌ی چارت کهنه” یک معاهده بین‌المللی است که بر اساس توافق بین نمایندگان 50 کشور حضوری در کنفرانس سازمان ملل، که در سان فرانسیسکو، ایالات متحده، در سال 1945 برگزار شد، تهیه و امضاء شد. این نامه، قوانین و اصول عملکرد سازمان ملل را تعیین کرد و نظمی برای رفتار بین‌المللی ایجاد کرد. اجرای این نامه‌؛ امضاء آن توسط کشورهایی که به تازگی به‌عضویت سازمان ملل پیوسته‌اند، به‌طور رسمی سازی شد.

نامه‌ی چارت کهنه، دیگر سازمان‌ها و نهادهای قدیمی‌تر بین‌المللی مانند “سازمان جامعه ملت‌هاLeague of Nationsرا که قبلاً در اوایل قرن بیستم تأسیس شده بود، جایگزین کرد. سازمان ملل متحد با ویژگی‌ها و ساختاری متفاوت، نقشی بزرگ‌تر و کارآمدتر در حفظ صلح و امنیت جهانی ایفا کرد و تاکنون به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین نهادهای بین‌المللی برای حل مشکلات بین‌المللی و ترویج همکاری‌های جهانی باقی‌مانده است.

ایران عضو سازمان ملل متحد United Nations است. ایران در تاریخ 24 اکتبر 1945 به‌عنوان یکی از اعضای بنیان‌گذار سازمان ملل، به طور رسمی عضو این سازمان شد. از آن زمان تاکنون، ایران عضو فعال و موثر سازمان ملل بوده و در فعالیت‌های مختلف این سازمان در حوزه‌های صلح و امنیت بین‌المللی، توسعه پایدار، حقوق بشر، بهداشت عمومی و مسائل بین‌المللی دیگر شرکت داشته است.

شورای امنیت سازمان ملل:

عضویت در شورای امنیت سازمان ملل متحد به دو دسته تقسیم می‌شود:

1. کشورهای دائمی با حق وتو P5پنج کشور از اعضای دائمی شورای امنیت به‌عنوان کشورهای دائمی با حق وتو P5شناخته می‌شوند. این پنج کشور عبارتند از:
   1. ایالات متحده آمریکا United States
   2. روسیه Russiaقبلاً به‌عنوان اتحاد جماهیر شوروی بوده است.
   3. چین China
   4. فرانسه France
   5. بریتانیا United Kingdom

این کشورها به‌عنوان کشورهایی که پس از جنگ جهانی دوم نقش بزرگی در شکل‌گیری دنیای جدید ایفا کردند، دارای حق وتو در شورای امنیت هستند. این حق به‌معنای داشتن حق انکاری در مواجهه با تصمیمات اصلی شورا می‌باشد.

1. کشورهای غیردائمی: ده کشور دیگر نیز به‌طور انتخابی به‌عنوان کشورهای غیردائمی عضو شورای امنیت هستند. این کشورها بر اساس منطقه جغرافیایی و تعداد آراء در مجمع عمومی سازمان ملل انتخاب می‌شوند. ترم عضویت کشورهای غیردائمی در شورای امنیت معمولاً دو سال است و تا پایان دوره‌ی معین می‌توانند عضو شورا باشند.

همچنین، معمولاً شورای امنیت با توجه به نیازهای بین‌المللی و موقعیت‌های کنونی قراردادی، می‌تواند کشورهایی را برای حضور موقت در شورا انتخاب کند که در موضوعات خاصی دارای کارآیی و تجربه مفیدی هستند. این کشورها معمولاً به عنوان “کشورهای غیردائمی ویژهNon-Permanent Special Membersشناخته می‌شوند.